De mens kan kleur waarnemen doordat licht in bepaalde golflengtes teruggekaatst wordt van een object naar het menselijk oog.
Primaire kleuren zijn kleuren die niet door menging met andere kleuren kunnen worden verkregen.
Secundaire kleuren zijn kleuren die door menging van twee van de drie primaire kleuren worden verkregen.
Tertiaire kleuren zijn kleuren die uit menging van de drie primaire kleuren wordt verkregen.
De drie primaire kleuren zijn echter verschillend in de lichttechniek, kleurendruk en schilderkunst.
Additieve kleurmenging
Newton ontdekte dat als licht wordt onderbroken door bijvoorbeeld (prisma)glas dat de kleuren van het spectrum uiteenvallen. Je ziet dan de welbekende regenboogkleuren door het glas. Als je de kleuren splitst en een voor een toegevoegd, wordt het samen weer wit licht. Door het toevoegen van licht heet het daarom ook het additieve kleurenmengsysteem. Het wordt gebruikt bij belichting met gekleurde lampen (denk aan een theater of concert) en het licht in een beeldscherm (je smartphone, computer en televisie).
Additieve primaire kleuren: rood, groen en blauw (RGB)
Deze kleuren maken samen wit licht.
Additieve secundaire kleuren: cyaan, magenta, geel
Cyaan uit groen en blauw licht
Magenta uit blauw en rood licht
Geel uit rood en groen licht
Subtractieve kleurmenging
In het subtractieve kleursysteem wordt er gebruik gemaakt van pigmenten, kleurstoffen en kleurlagen over elkaar. Met elke toegevoegde kleur wordt er minder licht weerkaatst of doorgelaten. Dit wordt toegepast in de kleurendruk en schilderkunst.
Subtractieve primaire kleuren: magenta (roodroze), cyaan (blauwgroen) en geel
In het ideale geval levert het mengen van de drie kleuren zwart op. In de praktijk blijkt dit niet het geval, daarom bestaat het kleurensysteem voor drukinkt uit vier kleuren: CMYK ofwel Cyan, Magenta, Yellow, Key (black), zwart wordt toegevoegd om kleurendruk intenser te maken.
Subtractieve secundaire kleuren:
Rood uit magenta en geel
Groen uit geel en cyaan
Blauw uit magenta en cyaan
Kleurmenging in de schilderkunst
Natuurlijk zijn schilders eigenwijs en willen niet van de wetenschappelijke kleurensystemen gebruikmaken. Ook bij de menging van verf kan je alleen een gewenst resultaat bereiken door de toepassing van het subtractieve systeem.
Kunstschilders gebruiken echter traditioneel als primaire kleuren: rood, geel en blauw. De Nederlandse kunstbeweging De Stijl, denk aan Piet Mondriaan en Gerrit Rietveld, maakte hier dankbaar gebruik van.
Dit schijnt officieel een wetenschappelijk onjuiste kleurenleer te zijn. De toepassing van deze leer maakt het vaak onmogelijk juiste resultaten te bereiken. In de praktijk wordt dit opgelost door de begrippen ‘blauw’ en ‘rood’ zo vaag te houden, omdat ze ook vaak magenta- en cyaanpigmenten bevatten.
Na menging van rood, geel en blauw, ontstaan de secundaire kleuren groen, oranje en violet. Hoewel er drie secundaire hoofdkleuren zijn (althans voor de mens) bestaan de secundaire kleursectoren van de kleurencirkel uit oneindig veel tinten. Door naar verhouding meer of minder van elk tweetal primaire kleuren toe te voegen wordt er een andere tint verkregen.