Opnieuw was ik in de Kunsthal KAdE te Amersfoort, maar nu voor de tentoonstelling ‘De Loop der Dingen, over oorzaak & gevolg’. Een paar jaar geleden zag ik de film ‘Der Lauf der Dinge’ uit 1987. Een kettingreactie van afgedankte spullen met veel explosies en chemische reacties meer dan 30 meter lang, opgenomen in een oude loods. Uiteindelijk ligt alles kapot of nutteloos op de grond. Een soort levenspad met uitdagingen, hindernissen, mogelijkheden en beperkingen, dat eindigt met de dood. Ik denk voornamelijk aan de stank en hoeveel rotzooi het zou zijn geweest tijdens het gehele jaar dat het Zwitserse duo oefende voor de film en dat ze nooit de borg van het huren van hun atelier konden terugkrijgen.
“De tentoonstelling ‘De Loop der Dingen’ in Kunsthal KAdE gaat over oorzaak en gevolg. Een oorzaak gaat vooraf aan een gevolg; een ogenschijnlijk simpel gegeven van een reeks causale wetten die de wereld regelt en beheerst. Een serie – soms overeenkomstige – gebeurtenissen waarin iedere actie door een vorige wordt uitgelokt en de volgende in zich bergt. Dit gegeven inspireert verschillende kunstenaars om oorzakelijke processen te observeren, uit te lokken of naar hun hand te zetten. Aanleiding voor de tentoonstelling is de film Der Lauf der Dinge van het Zwitserse kunstenaarsduo Peter Fischli en David Weiss.” (bron) De film is zeer beroemd geworden en inspireert velen tot op de dag van vandaag. Bekijk de ARTvlog voor een video-impressie van de tentoonstelling:
Eerlijk gezegd was ik aan het twijfelen of ik sowieso wel naar de tentoonstelling wilde gaan. De zandstorm in het begin van de vlog, ‘Sandbox’ van het kunstenaarsduo Driessen en Verstappen, had ik bijvoorbeeld al een keer eerder gezien. Zij werken vaak met onvoorspelbare natuurverschijnselen. Super mooi werk vind ik het. Een kijkdoos met een mini woestijn, ontstaan door vastgelegde parameters en andere technische middelen.
De twee video’s van Sam Taylor-Johnson kende ik ook. De schoonheid van de vergankelijkheid; het rottingsproces van fruit en een dood konijn in een paar minuten. Ik heb de werken waarin haar lichaam lijkt te zweven in een soort van zolderruimte als voorbeeld gebruikt in een van mijn fotografielessen op de academie. Trouwens, ze is ook de regisseuse van de eerste verfilming van het boek ‘Vijftig Tinten Grijs’, dus als je haar videowerk iets vind, lijkt me het een legitieme reden om die film ook eens te bekijken ;)
Verder houd ik van de werken van de jonge kunstenaars Berndnaut Smilde en Zoro Feigl. Berndnaut is een paar jaar geleden bekend geworden door zijn Nimbus wolken die online viral gingen, maar maakt veel meer interessant werk dat op dit moment nog iets ondergewaardeerd wordt. De wolken in ‘De Loop der Dingen’ is nieuw werk. Vaak zie je een foto, een momentopname, van zijn zelf gecreëerde wolken in binnenruimtes. Dit dit keer bewegende video’s van een wolken, super scherp opgenomen en strak gepresenteerd.
Zoro maakt werk wat je beter kunt zien dan uitleggen. Ik vind het altijd verrassend en het maakt me blij. Lompe, onhandige, industrieel aangedreven voorwerpen dansen op een natuurlijke manier in de ruimte. Dat maakt het kinderlijk speels en vrouwelijk gracieus. Het heeft iets lichts en vrolijks, door de materiaalkeuze volwassen, mannelijk en soms gevaarlijk. Die combinatie maakt het werk zo interessant. De zwarte hoepels van het werk in Amersfoort schenen naar beneden gekomen te zijn voor openingstijd en sindsdien durft de Kunsthal het werk niet meer te laten zien. Erg jammer, want de maquette geeft een hele andere ervaring. Nu het zo stil hangt, zou ik zelf denk ik besloten hebben om het werk weg te halen en bijvoorbeeld ander werk van Zoro er voor in de plaats te tonen. Met een mini voorbeeldje erbij word het te uitleggerig.
Roman Signer heeft speciaal voor de tentoonstelling nieuw werk gemaakt en dat was voor mij de reden om toch naar ‘De Loop der Dingen’ heen te gaan. Hij heeft onder andere veel korte video’s gemaakt die mij inspireren, dus ik was wel benieuwd naar een nieuw werk. Met natuurlijk een explosie, daar houd de beste man van. Ik vond de plaatsing van zijn werk in de grote hal niet echt optimaal.
Het is lastig om een grote open ruimte in te richten, maar sterker had ik het gevonden als het museum had gekozen voor bijvoorbeeld alleen het werk van Zoro Feigl in de lucht en het werk met het blauwe vat van Roman Signer op de grond. Verder niets erbij. Nu zijn er nog allemaal werken met van die typisch museumachtige koordjes eromheen afgezet, zodat je niet te dichtbij komt. Ik vind het afbreuk doen aan het geheel. Die andere werken zijn ook interessant, maar ik vind het een rommelig totaalbeeld. Net als de ruimte met de ‘Sandbox’ van Driessen en Verstappen. Daar heb je ook nog smeltende lampenkappen van Hildegard Tholens en de video ‘Jaagpad’ van Michiel van Bakel. Ja, dat gaat allemaal over oorzaak en gevolg, maar ‘less is more’. Kies één van werken voor in de ruimte. Er zullen altijd nog 500 andere werken over je onderwerp gaan, dus keuzes maken moet je toch. Net als de ruimte waar de video ‘Der Lauf der Dinge’ werd vertoond. De hele tentoonstelling is gemaakt naar aanleiding van de film, maar deze werd in een hoekje met geforceerde bankjes en kussentjes geprojecteerd. Daaromheen nog een foto, televisiescherm, glazen bakken, een fietswiel en sculpturen van Gerrit van Bakel.
Wat trouwens een interessante kunstenaar blijkt. Gerrit maakte machines die door temperatuur-, licht- of luchtvochtigheidveranderingen traag bewegen. Hij wilde uitvinden in hoeverre hij natuurkundige processen kon volgen. De ‘Verticale cirkelmachine’ doet er drie maanden over om met potlood een cirkel te tekenen en zijn ‘Wintermachine’ beweegt alleen als het water erin bevriest. Het heeft weg van tekeningen van Leonardo Da Vinci en beelden van Marcel Duchamp. Het laat mij ook nadenken over de beperkingen van de mens. Dat wij niet die trage bewegingen zien met het blote oog. Dat je snel voorbij het werk loopt, omdat je niet direct iets verneemt. Juist de tijd voor dingen nemen en dat wij alles maar snel snel snel willen, is voor mij ook een deel van het werk. Misschien zou ik al zijn uitvindingen als een soort beeldentuin bij elkaar plaatsen, zodat je door zijn denkwereld kunt lopen.
Ik vond de tentoonstelling niet sterk ingericht. De koffers van HeyHeydeHaas zijn leuk als straattheateract (ik bel dol op straattheater, begrijp me niet verkeerd) op het Oerol festival en animaties zoals die van Evelien Lohbeck zie je vaker op het internet voorbij komen. Het is goed dat een museum of kunsthal verder denkt dan alleen binnen de beeldende kunst en buiten de grenzen beelden verzameld. Maar in het algemeen mocht de selectie voor deze tentoonstelling beter en konden werken weggelaten worden.
De ruimte van Damián Ortega met heel veel 16 mm projectoren vond ik bijvoorbeeld wel weer krachtig. Misschien kwam het doordat ik de gehele tijd alleen in de donkere ruimte met de flikkerende lampen en harde geluiden van de projectoren en omvallende (domino)stenen stond, maar ik beleefde het werk beter dan alle andere bij elkaar. Oneindige herhalingen. Elke keer vielen grove stenen weer om. De euforie van het moment dat je kettingreactie voltooid is, keer op keer opnieuw. Ik kende de kunstenaar helemaal niet en op het eerste oog had ik verwacht dat hij zich bezig zou houden met Land Art, gezien de stenen, landschappen en spiraalvormen in de video’s. Niets is minder waar, hij is zelfs begonnen als politieke cartoonist. Wel grappig, laatst in NP3 zag je nog de autobanden van Allan Kaprow, er komen regelmatig autobanden voor in de half uur durende film ‘Der Lauf der Dinge’ en Damián gebruikt vaak auto-onderdelen en banden in zijn andere werken, maar meer als commentaar op de maatschappij of de kunstwereld.
Of ik je aanraad naar de tentoonstelling te gaan? Wel als je het per werk bekijkt en als je ze niet eerder zag. Sowieso ben ik voorstander van werken in het echt bezoeken in plaats van alleen in boeken of op het internet, dus het kan nooit kwaad ;) In ieder geval is ‘De Loop der Dingen, over oorzaak & gevolg’ nog t/m 1 mei 2016 te zien in de Kunsthal KAdE in Amersfoort, voor meer informatie check de website.